Luân là bánh xe, Hồi là xoay tròn. Hình ảnh bánh xe xoay tròn không có đầu mối, được đức Phật dùng để mô tả sự xoay chuyển lên xuống của chúng sanh trong ba cõi sáu đường.
2. Các dạng luân hồi
- Tứ đại luân hồi: Đất, nước, gió, lửa là bốn thành phần cấu tạo nên mọi vật, chúng không ở một trạng thái cố định mà luân chuyển tuần hoàn.
- Cảnh giới luân hồi: Vũ trụ được hành thành bởi nhiều thế giới lớn nhỏ, các thế giới này liên tục vận hành theo chu kỳ: thành, trụ, hoại, không.
- Con người luân hồi:
+ Thân luân hồi: Thân người do tứ đại (đất, nước, gió, lửa) hợp thành, khi chết thì tứ đại tan rã, trả về tứ đại.
+ Tâm luân hồi: Tâm ý con người luôn thay đổi, chi phối hành động của thân miệng tạo thành nghiệp, nghiệp này luân chuyển đưa con người trôi lăn trong ba cõi, sáu đường.
3. Sáu cõi luân hồi
- Chúng sanh tùy theo nghiệp mình tạo mà sinh vào sáu cõi luân hồi: địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, a tu la, người, trời.
- Địa ngục: Do làm điều tội lỗi hại người, hại mình nên rơi vào địa ngục.
- Ngạ quỷ: Do keo kiệt, bủn xỉn, không bố thí, không giúp đỡ người mà còn dùng mưu sâu kế độc để lấy của người, khi chết đọa làm quỷ đói.
- Súc sanh: Do si mê không phân biệt tốt xấu, không biết suy xét điều hay lẽ phải, tham đắm các dục,… chết bị đọa làm súc sanh.
- A tu la: Tánh tình hung hăng, nóng nảy, cố chấp không chịu nhường nhịn, nhưng cũng làm nhiều điều phước thiện, do nhân duyên ấy nên làm A tu la.
- Người: Do tu tập các pháp lành, giữ gìn 5 giới mà được sinh làm người hoàn hảo.
- Trời: Do hành trì mười điều thiện hoặc tu tập thiền định mà được sinh vào cõi trời hưởng phước báo.
4. Ý nghĩa thực tiễn
- Luân hồi chỉ hiện hữu với những ai còn si mê không hiểu được chân lý.
- Diệt trừ tham ái, vô minh chính là giải thoát luân hồi.
- Hiểu rõ luân hồi giúp chúng ta có trách nhiệm hơn với tự thân và xã hội.
5. Kết luận
Luân hồi là một trong những giáo lý căn bản của Phật giáo, chỉ cho những sự vật hiện tượng luôn xoay chuyển theo chu trình của nó. Biết rõ như vậy, chúng ta sẽ không phải bận tâm khi thấy mọi việc trong cuộc sống thay đổi. Trong Kinh Pháp Cú, Đức Phật dạy:
Đêm dài cho kẻ thức
Đường dài với kẻ mệt
Luân hồi với kẻ ngu
Không biết chơn diệu pháp